Iako je SNSD izgubio mjesta prvih ljudi dva najveća grada u Republici Srpskoj, Banjaluci i Bijeljini, činjenica je da je ova partija ostvarila odličan izborni rezultat te formirala nakon izbora, održanih sredinom novembra prošle godine, skupštinske većine u najvećem broju opština. Ipak, posljednjih mjeseci ta prednost se ubrazno „topi“.
Opozicija u Republici Srpskoj je u ofanzivi, što je već decenijama bilo gotovo pa nezamislivo. PDP je u kampanji kao da su izbori u oktobru ove, a ne sljedeće godine. Najuže rukovodstvo partije već sedmicama krstari Srpskom te drži govore gotovo svaki dan u drugoj opštini i promoviše svoj program i favorite za najistaknutije funkcije, prije svega Draška Stanivukovića i Jelenu Trivić, ali tribine ne propuštaju ni Branislav Borenović, Mladen Ivanić i Igor Crnadak. Uz pomenute aktivnosti PDP-a treba spomenuti i standardno aktivnog poslanika Nebojšu Vukanovića, koji je u svakodnevnom kontaktu sa građanima širom Srpske, a koji se intezivno priprema da na izborima nastupi sa svojim Pokretom “Za pravdu i red”.
Sa druge strane, SDS nije toliko ažuran kada su okupljanja u pitanju ali je na terenu itekako pomrsio konce vodećoj partiji u Srpskoj, SNSD-u, i njenom lideru Miloradu Dodiku. U svoje redove privukli su Đorđa Miličevića, načelnika Šamca, koji je nadmoćno pobijedio SNSD-ovog kandidata na izborima prošle godine te Milana Radovića, bivšeg DNS-ovca, čovjeka sa ozbiljnim ličnim kapitalom i jakim vezama u Beogradu, kojem je povjerena Banjaluka.
Derventa, Prnjavor, Dubica…
Još jače udarce Dodiku opozicija je zadala u lokalnim parlamentima. Iako je SNSD sa koalicionim partnerima na papiru imao većinu u Derventi, kao vladajući blok u najmlađem gradu Srpske našao se onaj predvođen SDS-om, jer su im se priključila i dva „preletača“, po jedan iz Ujedinjene Srpske te Socijalističke partije. Tako je novi-stari (grado)načelnik Milorad Simić ostao bez podrške lokalnog parlamenta.
U aprilu ove godine „pala“ je i susjedna opština, Prnjavor. Darko Tomaš (SNSD), načelnik pomenute opštine, nakon samo nekoliko mjeseci novog mandata izgubio je povjerenje u lokalnoj skupštini. Iz SNSD-ove većine u SDS-ovu „preletjeli“ su odbornici Demosa, NDP-a, SRS-a i odbornik nacionalnih manjina.
Postizbornim osvajanjem Prnjavora i Dervente i prevođenjem Šamca u svoje uporište, SDS je povezao niz susjednih opština jer su na izborima pobjedili u Brodu, Modriči, Tesliću, Loparama, Ugljeviku, uz gradonačelnika Bijeljine. Čine vlast i u Stanarima, iako tu dominantnu ulogu ima Ujedinjena Srpska, iz čijih redova je načelnik opštine, ali ono što je bitno za SDS jeste da je SNSD tamo opozicija.
Da opozicija nije fokusirana samo na izborne jedinice 4, 5 i 6 pokazao je i primjer Kozarske Dubice, u kojoj je zadat još veći udarac jer Dodika nisu izdali odbornici koalicionih partnera nego i predstavnici njegove partije. Naime, krajem juna pet odbornika SNSD-a napustilo je stranku te podržalo većinu oko stranaka opozicije sa republičkog nivoa, SDS-a, PDP-a i DNS-a. Vlast u ovoj opštini bi mogla biti i potpuno otrgnuta od SNSD-a jer pored gubitka skupštinske većine partijskom lideru poslušnost je otkazao i načelnik Radenko Reljić, koji više simpatija ima prema odbjeglim odbornicima nego onim koji su ostali lojalni Dodiku, zbog čega je juče isključen iz stranke. Uzrok podjele unutar dubičkog SNSD-a jeste to što je Dodik i pored protivljenja većine članova u pomenutoj opštini na silu formirao većinu sa najmlađom partijom u Srpskoj, NPS-om Darka Banjca.
Prema trenutnim informacijama, sljedeće opštine u kojima će opozicija pokušati preuzeti vlast od SNSD-a su Novo Goražde i Rogatica. U prvoj opštini do promjene će doći jer su odbornici Demosa i NDP-a, koji su do sada podržavali SNSD, prešli u opozicioni DNS. U drugoj opštini je nešto teža situacija jer su odbornici PDP-a, mimo volje vrha stranke, podržali većinu oko SNSD-a, ali je prvi korak to što su prije nekoliko dana izbačeni iz pomenute partije.
Tako na političkoj sceni Srpske trenutno imamo sve veći neposluh usmjeren prema Miloradu Dodiku, što je kod nas decenijama bilo nezamislivo, ali i zanimljiv odnos opozicije prema tzv. preletačima, koje dočekuju širom raširenih ruku, iako su ih godinama, dok su isti išli u suprotnom pravcu, kritikovali. Komunikolog Borislav Vukojević osvrnuo se u razgovoru sa novinarima Moje Hercegovine na obje pomenute pojave.
„Kada imate vlast koja je zasnovana na ’mrkvi i štapu’, onda prije ili kasnije ta ’mrkva’ postane vidljiva. Ne može se decenijama vlast graditi na klijentelističkim odnosima, prije ili kasnije taj sistem pukne. Nažalost, najčešće je slučaj da ti ljudi okreću leđa Dodiku jer ne dobiju što su tražili, a ne zbog korumpiranog sistema. To dokazuje činjenica da većina njih samo okrene ploču, pređe u drugu partiju i nastavi po ’starom’“, ističe naš sagovornik.
On dodaje da su preletači zanimljivi opoziciji jer su to često ljudi koji donose lične glasove, bez obzira na partiju.
„Ali na njihovu nesreću, samo dokazuju koliko su slični onima protiv kojih se navodno bore“, zaključio je Vukojević.
Gube tlo pod nogama
Politički analitičar Darko Kuzmanović ističe da se više ne može sakriti kako utemeljivači trenutnog sistema ubrzano „gube tlo pod nogama“.
„Politička scena Republike Srpske je totalno uništena i to je potpuno očigledno. Kriminal, korupcija, psovke, bahatost a odnedavno i porno skandali funkcionera vlasti samo su neki od razloga zbog kojih se razuman i obrazovan čovjek uzdržava od komentarisanja a kamoli aktivnog uključivanja u političke tokove. Vrijeđanja, psovke i bahaćenje postali su svakodnevnica i građanima je vjerovatno muka od svega. Međutim, u posljednje vrijeme primjetno je da utemeljivači takvog sistema ponašanja i vladanja sve više i više ’gube tlo pod nogama’“, ističe za Moju Hercegovinu Kuzmanović.
Potvrđuje kako je situacija u kojoj bi načelnik jedne opštine kao i odbornici koji dolaze iz SNSD-a bez znanja Milorada Dodika sarađivali sa opozicionim partijama, kao što je to bio slučaj u Dubici, donedavno je bila potpuno nezamisliva.
„Međutim, ako imamo u vidu da je Dodik na skupu u Dubici javno psovao majku poslaniku PDP-a Perici Bundalu te da je dao rok od 48 sati da se odbornici koji su napustili skupštinsku većinu vrate pod okrilje SNSD-a, dovoljno govori o razlogu zbog kojeg članovi SNSD-a i preletači pomoću kojih se vlast godinama i održava, sve više dižu ruke od njega i SNSD-a. Zapravo, politika koju je Dodik vodio godinama u nazad se okrenula protiv njega. Sistem strahovlade i političke trgovine u demokratskom društvu, kakvo god ono bilo, može da se održi neko vrijeme ali ne može i opstati“, ističe naš sagovornik.
Kuzmanović dodaje da danas pojedini funkcioneri SNSD-a i preletači očigledno uviđaju da su ”kola pošla niz brdo” te dižu ruke od aktuelne vlasti.
„Ali, u svemu tome je poprilično nevjerovatno da pojedince koji su praktično do juče bili dio vlasti opozicija objeručke prihvati bez bilo kakve analize i davanja prostora za dokazivanje ’opozicionarstva’ pa građani zaista, s pravom mogu postaviti pitanje u čemu je razlika između pojedinih perjanica vlasti i opozicije. Političari koji žive u društvu u kojem više niko nikome ne vjeruje, moraju racionalnije da razmišljaju i djeluju“, ističe on.
Dodaje da opozicija definitivno mora da se konsoliduje i da prije svega da prostora novopečenim opozicionarima za dokazivanje pa tek onda da ih uključi u svoje redove.
„Pojedinci koji su jednom promijenili politički dres, bez problema će to učiniti opet a kada se to desi onda je kasno za postavljanje pitanja i naknadna tumačenja i analize. U svakom slučaju, ako želi da sruši postojeću vlast opozicija mora itekako da poradi na sebi jer u ovom momentu, kako u globalu tako i pojedinačno, mnogo više liči na raštimani orkestar nego na kompaktnu cjelinu. Vremena je svakim danom sve manje i stvari moraju da se mijenjaju. Stare navike ne otvaraju nova vrata a opozicija to mora da shvati što prije jer će u protivnom, 2023. godine nestati sa političke scene“, zaključio je Kuzmanović.
U drugom pravcu samo u Višegradu
U korist SNSD-a skupštinska većina je promijenjena samo u Višegradu. Tamo je donedavno SDS imao većinu ali je ona bila veoma klimava jer ju je činio samo jedan odbornik više od opozicionog bloka. Bilo je dovoljno da odbornik SPS-a „preleti“ ka drugom taboru i ona se raspala i preokrenula u korist najveće partije u Srpskoj.
(Ognjen Tešić/Moja Heregovina)