Uporne u zaduženjima putem hartija od vrijednosti, vlade kontinuiteta u Republici Srpskoj su građane zadužile za nevjerovatnih 1, 6 milijardi maraka u posljednjih 8 godina, samo po osnovu emitovanja obveznica.
Ipak, nikom u vlasti nije palo na pamet da nađe alternativna rješenja, već ofanzivno tragaju za novim kreditorima. Jer, zaduženja nikad dosta, barem za Vladu Srpske.
U izvještaju koji redovno objavljuje Ministarstvo finansija Bosne i Hercegovine, precizno je navedeno da se Republika Srpska od 2016. godine do kraja prvog kvartala 2024. godine, zadužila za čak 1, 669 milijardi maraka.
Razmjere ovog zaduživanja tek su vidljive kada se podaci uporede za Federacijom BiH, koja se po obveznicama zadužila za 850 miliona maraka, duplo manje.
Koliko je stanje bolje u Republici Srpskoj, nego u Federaciji BiH, kako vole naglasiti predstavnici vlasti u Srpskoj, najbolje govore podaci i činjenice. A brojevi su u ovom slučaju neumoljivi.
Samo u prvom kvartalu ove godine, Republika Srpska se zadužila prodajom obveznica za 80 miliona maraka i to po kamatnoj stopi od 6 odsto. S druge strane, Federacija BiH se u istom periodu zadužila za 30 miliona, i to po nižoj kamatnoj stopi, od 4,3 odsto.
Visoke kamatne stope, po kojima se uglavnom zadužuju fizička lica, najbolje govore o stabilnosti finansijskog sektora u Srpskoj i povjerenje odnosno nepovjerenje koje kreditori imaju prema Srpskoj, objašnjava Jelena Trivić.
„I to je po kamatnim stopama po kojima se može zadužiti svako fizičko lice. Zemlje u inostranstvu kada se zadužuju, uglavnom je to po nižim kamatnim stopama, jer postoji povjerenje da će to biti vraćeno.
Same kamatne stope po kojima se Srpska zadužuje najbolje govore da investitotri i kreditori nemaju povjerenje u državne hartije od vrijednosti koje prodaje Vlada Republike Srpske.“, poručuje Jelena Trivić.
Još problematičnija su zaduženja na inostranom tržištu, pogotovo ako se uzme u obzir da je Republika Srpska budžetom za ovu godinu planirala da se zaduži za više od 800 miliona maraka u inostranstvu, kaže ekonomista Zoran Pavlović.
„Po Zakonu o zaduženju iz prošle godine za ovu godinu, definisano je da ćemo uzeti oko 840 miliona u inostranstvu, po kamatnoj stopi od 6 odsto. Ali nije to samo 6. Euribor je trenutno 3,7 odsto. Tako da je to kamata od skroo 10 odsto. To je tako skupo zaduživanje za obveznice.“, objašnjava Pavlović.
Kamate koje Republika Srpska plaća za zaduženja je novac bačen u vjetar. Nema proizvodnje nove vrijednosti, a broj zaduženja se iz godine u godinu povećava.
„Vlast u Srpskoj ništa ne čini da smanji taj ukupan dug, i svede na neku normalnu mjeru kako bi se to moglo vraćati od prihoda koje dobijamo u budžet.
Nastavlja se stara praksa, Srpska je dvostruko više zadužena po glavi stanovnika nego Federacija.“, poručuje Branislav Borenović.
Budžetom Republike Srpske za 2024. godinu, na kamate od zaduženja, kako na domaćem, tako i na stranom tržištu, izdvaja se nevjerovatnih 223 miliona i 596 hiljada maraka. Od toga, čak polovina ide na vraćanje kamata po osnovu zaduženja hartijama od vrijednosti – 110 miliona maraka.
(BN)