Solarne elektrane u Hercegovini niču kao pečurke poslije kiše. Vlasnici su funkcioneri SNSD-a i ljudi bliski vlastima u Republici Srpskoj.
Solarna groznica trese istočnu Hercegovinu, a sunce je najviše ogrijalo lokalne i republičke funkcionere i one blisko vezane za vladajući SNSD. Uprkos malim koncesionim naknadama za korišćenje prirodnih bogatstava, veliki broj je onih koji rasparčavanjem velike solarne elektrane na više malih izbjegavaju procedure i ulazak u sistem koncesije čime lokalne zajednice na čijem području se nalaze elektrane bivaju oštećene za stotine hiljada maraka godišnje.
Damjan Ožegović iz Transparensi internešnela BiH nekontrolisano davanje prirodnih bogatstava na korišćenje vidi kao ključni problem.
„Ono što je posebno sporno jeste da se u Hercegovini, koja je zaista bogata hidropotencijalom i sunčevom energijom ovi potencijali daju na korišćenje uz veoma male naknade, ali i zaobilazeći procedure, pogotovo sa malim hidroelektranama koje se grade ispod minimuma. Bez ikakvog plana se prirodna bogatstva dijele najčešće samoinicijativnom ponudom na način da neki investitor dođe, nađe neko prirodno bogatstvo i predloži Vladi ili nekom drugom nadležnom organu da bi tu želio da putem koncesije eksploatiše neko javno dobro“, kaže Ožegović.
Nebojša Vukanović, šef Kluba poslanika liste Za pravdu i red u NS Republike Srpske smatra da su dozvole za izgradnju solarnih elektrana rezervisane za vladajući establišment i posebno problematizuje to što se ne ispituje porijeklo novca koji se ulaže u solarne elektrane.
„U posljednje vrijeme postao je veoma unosan biznis ulaganje u tzv. obnovljive izvore energije solarne elektrane i tu postoji monopol koji diktira vladajuća partija. Samo neko ko je dio te klijentelističke mreže i dio tog establišmenta vladajućeg može da dobije dozvole i koncesije i povoljne ugovore i sporazume sa ERS-om o otkupu električne energije.
Niko u ovoj državi nije postavio pitanje porijekla novca, kako supruga jednog ministra koja ima platu od možda par hiljada maraka, sa firmom koja ima samo jednog radnika može da se pojavi kao investitor: Govori se da ta investicija čak vrijedi 400 ili 500 miliona. Jasno je da se radi o pranju novca koji je stečen korupcijom i korupcionaškim poslovima“, jasan je Vukanović.
Veselin Vujović, bivši načelnik Opštine Bileća, smatra da su velike solarne elektrane koje su izgrađene i koje će tek biti izgrađene u Bileći korisne jer se kroz koncesione naknade puni budžet opštine. Kao negativnu stranu priče vidi izgradnju malih solarnih elektrana čiji vlasnici ne plaćaju nikakvu naknadu.
„Ja sam za tu priču proizvodnje iz solarnih elektrana, ali s tim da one budu u koncesiji, da opština Bileća ima interes od njih. Ove male solarne elektrane koje se cjepkaju na više vlasnika one nisu nikako poželjne za lokalnu zajednicu jer lokalna zajednica od njih nema nikaku korist. Svi mi znamo da to nisu ti vlasnici na čije se ime vode te elektrane. Mora se pronaći neko zakonsko rješenje da i oni uđu u vid plaćanja naknade za proizvedeni kilovat čas.“, smatra Vujović.
Mišljenje Bilećana je podijeljeno po pitanju izgradnje solarnih elektrana.
Najočitiji primjer izbjegavanja koncesione naknade registracijom više malih elektrana je firma ‘‘Eco energy‘‘ iz Trebinja koja je na području Berkovića izgradila 14 malih solarnih elektrana od kojih je instalisana snaga njih 13 svega 0,10 kilovata manja od zakonom predviđenih 250 kilovata kada se ulazi u proceduru dobijanja koncesije i plaćanja naknade.
(BN) Foto: BN