Nakon što je Vlada Republike Srpske potpisala tajni ugovor vrijedan 57 miliona maraka sa kineskom firmom ELINK povezanom sa vojnom industrijom, u medijima se pojavila informacija da je ova firma i vlasništvu Čajna elektronik korporejšn koja je već tri godine pod djelimičnim američkim sankcijama.
Još jedan potez koji je vlast Republike Srpske sakrila od javnosti otvorio je brojna pitanja: da li se ovo radi zbog američkih sankcija koje su ugasile zvanične internet domene i brojne licencirane programe zbog kojih je vlast u strahu da su im informacioni kanali ugroženi?
I da li će ugovor vrijedan čak 57 miliona maraka zaista toliko dobar da zaštiti zvanične kanale institucija Republike Srpske?
Zbog američkih sankcija Republika Srpska se duže vrijeme suočava sa sa problemima u funkcionisanju softvera brojnih institucija, a što vlast Republike Srpske ne želi da prizna. Sada je u tajnosti potpisala ugovor sa kineskom kompanijom koja je povezana sa vojnom industrijom i pod američkim je sankcijama od 2021. godine.
„Činjenica je da se on bavi vojnom opremom i vojnim softverima odnosno proizvodnjom istih i da se on nalazi pod djelimičnim sankcijama SAD-a i to kako se objašnjava na sajtu OFAC-a zbog određenih sumnji na narodski rečeno špijunažu“, kaže Andrijana Pisarević, novinar portala Kapital, koja je prva pisala o tajnom ugovoru sa Kinezima.
Da li bi Republika Srpska zbog tajnog ugovora na period od 10 godina sa kineskom firmom koja je pod djelimičnim sankcijama mogla imati još veće probleme i ugroziti rad institucija za sada nije poznato.
Iz Agencije za informaciono komunikacione tehnologije Republike Srpske je saopšteno da će sistem da zaštiti 780 javnih institucija.
Sa tehničkog stanovišta sistem se sastoji od 15 bezbjednosnih čvorišta i Data centra i dizajniran je za odbranu od najsloženijih sajber prijetnji, uključujući državno-sponzorisane napade.
Stručnjaci međutim objašnjavaju da je i dalje prisutno mnogo nejasnoća, pa mnogi strahuju da će umjesto zaštite podataka Republika Srpska ponovo biti uvučena u međunarodne probleme.
„Ukoliko je softver nekog oblika da se kupi i plati i da onda zahtjeva određeni nadzor kompanije koja ga isporučuje to predstavlja jedan mali problem i predstavljaće jedan geopolitički problem koji bi vjerovatno mogao nas da dovede u određenu situaciju jer su u pitanju interesi velikih sila na koje mi ne možemo da utičemo – možemo samo eventualno biti uvučeni“, smatra Slobodan Dragičević, sekretar Udruženja informaciono-komunikacionih tehnologija u Priverdnoj komori RS.
Republika Srpska je i prije američkih sankcija imala probleme sa radom brojnih softvera koji su preskupo plaćeni, a često su ih uvodile firme bliske vladajućim strukturama. Tako je i sada otvoreno pitanje da li kineski softveri zaista toliko vrijede?
Struka je godinama upozoravala da je zaštita javnih sistema na veoma niskom nivou iako su potrošene na stotine miliona maraka novca građana Republike Srpske i usmjerene povlaštenim firmama, a koje su na kraju sankciosane.
Tako je i sada neizvjesno da li će nakon okretanja Kinezima problemi biti prevaziđeni ili ćemo upasti u još veće?
(BN) Foto: BN