Kada je početkom aprila američki advokat Martin De Luca bio u svojoj drugoj posjeti Banjaluci, javni mediji su ga predstavili kao “člana tima američke administracije koji istražuje trošenje novca putem USAID-a u BiH”.
Sam De Luka je objasnio da je imao sastanak s policijom, ali je tajnovito rekao da ne može komentarisati o čemu su pričali.
“Osim da je to istraga na kojoj radimo, koja je u toku, tako da ne mogu da komentarišem detalje”, rekao je De Luka.
On je, prema pisanju agencije Srna, još rekao da mu je najvažnije da je sigurnosna situacija stabilna i da se “tim koji radi na terenu u to uvjerio”, iako nije pojasnio u kakvoj je vezi istraga trošenja novca USAID-a i sigurnost u BiH te posebno kakve on veze ima s tim.
Provladini mediji u Republici Srpskoj još su u februaru De Luku predstavljali kao dio tima američkog predsjednika Donalda Trampa i prenosili njegove izjave da je nejasno kako je u Bosni i Hercegovini potrošeno više od 250 miliona dolara američkih poreskih obveznika.
Nezavisni mediji za provjeru činjenica i kritičke nevladine organizacije osporavale su ulogu De Luke kako je predstavljena od vlasti i medija u Banjaluci.
Za Detektor je sada iz Stejt departmenta nezvanično potvrđeno da De Luka nije dio administracije.
Martin De Luka nije zaposlen u američkoj vladi niti djeluje u ime Vlade Sjedinjenih Američkih Država (SAD), nezvanično je potvrđeno Detektoru iz Stejt departmenta.
Kada je krajem februara 2025. prvo došao u Banjuluku, za ATV i RTRS je rekao da je započeo istragu o trošenju novca putem Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), te da su u protekle četiri godine potrošena 402 miliona dolara, od čega za 250 miliona nije moguće utvrditi gdje su nestali.
Od tada se nekoliko puta pojavljivao u javnosti sa zvaničnicima iz Republike Srpske, a u tom periodu sastao se sa direktorom Policije Republike Srpske Sinišom Kostreševićem i ministrom unutrašnjih poslova Republike Srpske Sinišom Karanom.
Iz MUP-a Republike Srpske Detektoru nisu konkretno odgovorili na upit koje su bile pojedinosti sastanka sa ministrom Karanom uzimajući u obzir da je navedeno da se razgovaralo o “aktuelnoj političko-bezbjednosnoj situaciji s posebnim akcentom na krizu koju su izazvale odluke Kristijana Šmita”, kako su prenijeli mediji iz Republike Srpske.
U kratkom odgovoru rečeno je da je održan sastanak s posebnim akcentom na krizu koju su izazvale odluke visokog predstavnika te da su izrazili zadovoljstvo međusobnom saradnjom.
U vladinim medijima u Republici Srpskoj Martin De Luka predstavljen je kao “član tima američke administracije”.
Transparency International (TI) u BiH je pratio De Lukin dolazak u Banjaluku te navodne istrage koje je vodio, a direktorica TI-a BiH Ivana Korajlić kaže da je nejasno po čijem nalogu i sa čijim ovlaštenjem je on navodno vršio istrage, te da se radi o advokatu kojeg se može angažovati kada se žele raditi određene finansijske istrage.
“Može se sa sigurnošću reći da on nije tu po mandatu američkog State Departmenta ili američke administracije da vrši provjere utroška sredstava USAID-a, kao što to predstavljaju naše institucije ovdje”, kaže Korajlić.
Iz advokatske kancelarije “Boiles Schiller Flexner” (BSF) takođe su sada za Detektor potvrdili da De Luka zaista nije radnik američke vlade i da se nije predstavljao kao državni službenik.
“On je advokat i partner u privatnoj advokatskoj firmi ‘Boiles Schiller Flexner’. Svako izvještavanje o suprotnom je netačno i treba ga ispraviti”, navela je u svom odgovoru Victoria Scordato iz BSF-a.
Na pitanje da li je De Luka u BiH došao da istražuje poslovanje USAID-a, Scordato je kratko odgovorila: “Mogu potvrditi da je izjava gospodina De Luke bila tačna. U ovom trenutku nismo slobodni da više razgovaramo, ali ćemo vas obavještavati.”
Iz ove kancelarije nisu željeli detaljnije objasniti De Lukine poslove u BiH.
Sam De Luka je u svojim izjavama za ATV i RTRS, medije koji blagonaklono izvještavaju o vlasti SNSD-a i Milorada Dodika, bio oprezan i svoju ulogu predstavljao neprecizno, ali je takođe navodio ime američkog predsjednika Donalda Trumpa i davao utisak povezanosti s njim. Ovaj advokat zastupao je Trampa, ali u drugim, privatnim stvarima.
“Koristi se u svrhu ovoga što rade mjesecima, a to je da se predstave praktično i nevladine organizacije i svi koji su dobijali USAID sredstva kao neka vrsta kriminalaca, naravno ne spominjući činjenicu da su najveći korisnik upravo tih sredstava bile institucije”, objašnjava Korajlić.
Na internet stranici advokatske kancelarije De Luka je naveden kao iskusni advokat koji savjetuje bogate klijente, korporacije i vlade u kompleksnim sporovima i istragama u više jurisdikcija. Njegova praksa opisana je kao specijalizacija koja često zahtijeva spajanje pravnih strategija, političkog uvida i kriznog upravljanja.
De Luka zastupa klijente pred agencijama američke vlade poput Ureda za kontrolu stranih sredstava (OFAC), State Departmentom, ali i Evropskom unijom.
Prije advokature, De Luka je bio pomoćnik okružnog tužioca u okrugu Njujork.
Platforma za provjeru činjenica Raskrinkavanje je pratila njegov dolazak i medijsko izvještavanje i da li je zaista dio “Trampove administracije”, a u svom izvještaju su naveli da su kroz medije njegove izjave bile manipulativno oblikovane i predstavljene kao “potvrda” dezinformacije da je u BiH “nestalo” 250 miliona dolara USAID-ovih sredstava, koju je nekoliko sedmica ranije iznio ministar finansija i trezora u Savjetu ministara BiH Srđan Amidžić iz SNSD-a.
“Mogli smo i da zaključimo da on ne obavlja nikakvu zvaničnu funkciju u Trampovoj administraciji. Njegova posjeta je, uprkos velikoj pažnji medija i javnosti, tako, ostala tajnovita”, kaže novinarka Nerma Šehović.
De Luka je ranije savjetovao osobe koje su pod američkim sankcijama a u BiH je stigao dva dana uoči presude Miloradu Dodiku, kojom je prvostepeno osuđen na godinu dana zatvora i šest godina zabrane vršenja dužnosti predsjednika, nakon što je proglašen krivim za nepoštovanje odluka visokog predstavnika.
Nenad Stevandić, predsjednik Narodne skupštine, na zahtjev Detektora za komentar o potvrdama iz State Departmenta da De Luca ne radi za njih, samo je kratko odgovorio “bez komentara”.
Portparol SNSD-a i državni poslanik Radovan Kovačević kaže da sumnja da je De Luka predstavljen kao neko ko je zaposlen američke vlade, iako su svi zvaničnici koji su ga ugostili bili iz njegove stranke.
“On je nekada, koliko ja znam, bio na državnim pozicijama. S njim postoje transparentni ugovori koje su oni, naravno, objavili u američkoj štampi, tako da sve tamo piše i ko je on i na osnovu čega je angažovan i koji su dodaci. Tako da sve je apsolutno transparentno i odgovorno”, kaže Kovačević.
De Luka nije odgovorio na poruke i pozive na telefon naveden na stranici kancelarije.
(Detektor) Foto: Vladars