Dijelom od pomoći koji je Republici Srpskoj dala Mađarska kupovaće se – mađarske mašine. Poljoprivrednici će da bi dobili takvu jednu mašinu trebati da plate 30 posto njene vrijednosti.
Vlada RS već treću sedmicu animira poljoprivrednike u da se prijave na poziv za pomoć pri kupovini mehanizacije i alata.
Za tu svrhu namijenjeno je 35 miliona evra, prvi dio od 100 miliona evra pomoći koju je mađarski premijer Viktor Orbane obećao tokom privatne posjete članu Predsjedništva Bosne i Hercegovine (BiH) Miloradu Dodiku, u novembru prošle novembru prošle godine, u Laktašima kod Banjaluke.
Poziv poljoprivrednicima u Republici Srpskoj da se prijave za podršku je otvoren do polovine oktobra. Za prijavu je zadužena Fondacija „Progressus“ koju je osnovala Vlada RS i koja je zadužena za realizaciju mađarskog programa.
Poljoprivredni proizvođači mogu pojedinačno da apliciraju za sredstva u iznosu od 2.500 evra do 25.000 evra.
Fondacija, nakon što prijave provjeri i ocijeni, šalje u Budimpeštu na konačno odlučivanje.
Prema zvaničnim podacima, do sada se oko 400 osoba registrovalo na internet stranici Fondacije „Progressus“, što je prvi preduslov da se mogu prijaviti na Javni poziv.
U Republici Srpskoj je registrovanih oko 40.000 poljoprivrednih proizvođača.
U Fondaciji međutim, nisu naveli koliko je kompletiranih prijava.
Orbanova prijateljska podrška u izbornoj godini
Pomoć Mađarske Republici Srpskoj u iznosu od 100 miliona evra najavljena je još krajem prošle godine.
Ekonomistkinja Svetlana Cenić podsjeća na „prijateljstvo Dodika i Orbana“, te smatra da Orban ovim daje Dodiku predizbornu podršku.
„Interesantno je da (Orban) daje pare, što je očigledno da želi da ga (Dodika) učvrsti na vlasti. Ne radi se tu samo o proširenju nekog uticaja Mađarske, jer to će se teško ovim novcem, ali jeste da mu (Dodiku) da oruđe u ruke“, kaže Cenić.
Ona dodaje da je i kroz trenutni program pomoći vidljivo da će se praktično novac koji je Mađarska izdvojila za podršku poljoprivrednicima u Republici Srpskoj na kraju opet vratiti u Mađarsku, odakle se isporučuje mehanizacija.
Admir Čavalić, profesor Ekonomskog fakulteta iz Tuzle, na sjeveroistoku BiH, za RSE ističe i da je upitno da li se mađarski program može kvalifikovati kao „bespovratna pomoć“.
To objašnjava time što su poljoprivrednici u RS uslovljeni time da uzimaju isključivo mehanizaciju proizvedenu u Mađarskoj, a pri tome daju i učešće od minimalno 30 odsto.
Time su poljoprivrednici, kako navodi, kasnije i dugoročno vezani za mađarske proizvođače po pitanju servisa i dijelova za nabavljene mašine.
„Ne može se razumjeti kao podrška, ali može se razumjeti kao domen unapređenja prodaje. To je svakako dobro i za kupca i za prodavca, može biti obostrane koristi. Ali, to jednostavno nije podrška, gdje se dobijaju grantovi, subvencije i slično“, ističe Čavalić.
Veze Dodika i Orbana
Orbanova pomoć RS, prva je takve vrste, jer je Mađarska preko Fonda Betlen Gabor, najvećeg mađarskog državnog fonda, do sada slične programe realizovala isključivo za pomoć mađarskoj manjini u drugim zemljama.
Iz Vlade Mađarske nije odgovoreno na upit RSE koji su motivi podrške samo za jedan dio države Bosne i Hercegovine.
Nalazi istraživačkog programa “Šeme” (zajednički istraživački projekat ukrajinskog servisa RSE i Ukrajinske javne televizije) pokazuju da je mađarska vlada od 2011. godine isplatila najmanje 670 miliona evra organizacijama etničkih Mađara u Ukrajini, Slovačkoj, Rumuniji, Hrvatskoj, Srbiji i Sloveniji.
No, ovdje nije riječ o podršci Mađarima, jer, prema popisu stanovništva iz 2013. godine u Bosni i Hercegovini živi nešto manje od 350 pripadnika mađarske nacionalnosti. Od toga, u Republici Srpskoj 166.
Dodik i Orban posljednji put sreli su se u Beogradu, 16. septembra, kada je Aleksandar Srbije Aleksandar Vučić odlikovao mađarskog premijera Ordenom Republike Srbije.
Dodik se, povodom toga, oglasio na Twitteru gdje je uputio čestitke Orbanu nazvavši ga „velikim prijateljem“ Republike Srpske i Srbije.
Prvi značajniji sastanak između dva lidera se desio se još u junu 2019. godine, kada je Dodik, kao predsjedavajući Predsjedništva BiH, bio u posjeti Mađarskoj.
Tada je Orban poručio da Mađarska poštuje BiH i podržava njeno jedinstvo, ali da želi zvanične odnose i jačanje saradnje sa RS.
Idući susret Dodika i Orbana se desio nekoliko mjeseci kasnije, kada je Orban takođe bio u Beogradu i razgovarao sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem. Nakon toga u Budimpešti, na Demografskom samitu tokom septembra prošle godine.
U međuvremenu se i Orban u više navrata usprotivio uvođenju sankcija Evropske unije za Dodika. Dodik se trenutno nalazi na listi sankcija Sjedinjenih Američkih Država i Velike Britanije zbog secesionističke politike i urušavanja institucija BiH.
Samo par mjeseci nakon posjete Orbana Dodiku u Laktašima krajem prošle godine, u RS se bilježi i prva veća mađarska investicija.
Kompanija „Lugos Renewables“ iz Budimpešte potpisala je ugovor o kupovini većinskog paketa akcija u preduzeću „Solarne elektrane Trebinje 1“ kod Trebinja čiji su detalji i dalje tajni.
Iz mađarske kompanije za RSE su potvrdili da su sa Elektroprivredom Republike Srpske potpisali sporazum o tajnosti, što se tiče određenih detalja ugovora.
Na činjenicu da su detalji ugovora tajni je upozoravao Transparency International u BiH.
Prema dokumentima u koje je RSE imao uvid, Mađari će biti vlasnici 70 posto udjela u preduzeću „Solarna elektrana Trebinje 1“, kao i koncesije, koja je prvobitno dodijeljena „Elektroprivredi RS-a“ (ERS), jednom od tri javna preduzeća za distribuciju električne energije u BiH i osnivaču elektrane.
Vrijednost udjela koji je u vlasništvu Mađara iznosi nešto više od pet miliona KM (oko 2,5 miliona evra).
(RSE)
