Zbog smanjenog protoka kroz Jamalski gasovod, koji prolazi kroz Rusiju, Bjelorusiju, Poljsku i Njemačku, i najave ledenog talasa u Evropi, cijena gasa obara rekorde.
Trenutno se cijena gasa približila iznosu od 2.200 dolara za hiljadu kubnih metara. Danas je 1.970 evra. Energetska kriza u Evropi postaje sve složenija. Uprkos tome, događaji oko puštanja u rad gasovoda Sjeverni tok 2 ukazuju da na energetiku ključni uticaj imaju međunarodni odnosi.
Nema zime – moglo se reći u novembru 2011. kada je Baltičkim morem ka Njemačkoj potekao sibirski gas, a o otopljavanju odnosa Istoka i Zapada govorilo se godinama, otkada je početkom dvehiljaditih projektovan Sjeverni tok 1.
„Došlo je i na jednoj i na drugoj strani do nastojanja da se ekonomskim odnosima unaprijedi ukupna saradnja. Ona vrsta snabdijevanja Evrope gasom, kao ključnim energentom, koji se uvozi iz Rusije, za koje nije bilo moguće da će biti blokiran bilo od Ukrajine ili Rusije“, kaže za „RTS“ Ivo Visković, nekadašnji ambasador Srbije u Njemačkoj.
Onda se 2014. godine, poslije nemira u Ukrajini, Krim pripojio Rusiji. Zbog odnosa koji su usledili, uzbuđenje aktera prilikom puštanja u rad Sjevernog toka 1 još više odstupa od okolnosti 10 godina kasnije, oko Sjevernog toka 2.
Novi Hladni rat – tako se sudi o retorici i postupcima suparnika.
„Ukrajinski gasovodi su dovoljni da snabdijevaju Evropu i bez Sjevernog toka 1 i 2. Rusija je još ranije imala namjeru da zaobilazi Ukrajinu i dostavlja svoj gas direktno u Evropu. Jeste gas geopolitičko oružje u rukama onoga ko ga ima, ali s druge strane je riješenost EU da smanjuje svoju gasnu zavisnost od Rusije i da iznalazi nove alternative za ruski gas“, rekao je Srećko Đukić, nekadašnji ambasador Srbije u Bjelorusiji.
Otežavajuće okolnosti
Dodatne količine ruskog gasa tehnički su spremne da poteku novim gasovodom podno Baltika već sljedeće sedmice. Ali osim složenih političkih odnosa, stvari dodatno komplikuju pravna pitanja.
Prvi čovjek njemačkog regulatornog tijela odbrusio je nedavno da bi sertifikacija mogla da se završi tek u drugoj polovini 2022.
„Rusija ima Gasprom i u njegovom licu monopolistu broj jedan, koji je jedini ovlašćen da izvozi gas u Evropu i cijeli svijet, i na drugoj strani imamo EU, koja ima jako antimonopolsko zakonodavstvo uopšte u oblasti energije i gasa. Tu je odvojen prozvođač i transporter gasa i distributer gasa. Sada je sva bitka oko toga da li Sjeverni tok 2 može da dobije upotrebnu dozvolu sa pravnog stanovišta“, ističe Srećko Đukić.
Sa spoljnopolitičkog stanovišta, šefica njemačke diplomatije optužuje Rusiju da, niskim isporukama, igra poker s gasom. Ali Moskva ne čini ništa da izigra ugovorne obaveze – jedino ne isporučuje dodatne količine.
Papreno skupo
Dok i jedni i drugi govore o isključivo pravnim i ekonomskim aspektima gasovoda, cijena gasa probija plafon. Rusija je zadovoljna profitom, nezadovoljni su građani i privreda u Evropi. U Njemačkoj Zeleni su protiv, a kancelar Olaf Šolc daje šansu projektu i kaže – to nije stvar političkog cenkanja.
„Mislim da je interesni aspekt ipak taj koji će dominirati i da će sve strane doći do nekog uravnoteženijeg stava nego što je u ovom trenutku ljudi koji su tek stupili na funkcije bez mnogo međunarodnog iskustva, ponekad lako, možda i više lako nego što bi trebalo, daju donekle teške izjave“, kaže Ivo Visković.
Uprkos teškim riječima, potrebe diktiraju novo približavanje. Upućeni zato baš u Sjevernom toku 2 vide novu šansu za pragamtizam Istoka i Zapada. U prilog tome su i prekookeanski potezi. Novi gasovod bio je tema sastanaka Putina i Bajdena u julu i decembru, poslije čega Kongres nije usvojio amandmane koji se smatraju antiruskim.
(Mondo/RTS)
