Johan Zatler, šef Delegacije EU u Sarajevu, uputio je pismo najužem rukovodstvu Narodne skupštine Republike Srpske dan uoči sjednice na kojoj će se naći Nacrt izmjena i dopuna Krivičnog zakonika da takav dokument povuku.
Zatler je u pismu, koje je u posjedu Nezavisnih novina, iskazao duboku zabrinutost Evropske unije zbog kriminalizacije klevete i uvrede. Pismo koje je stiglo i na adresu Milorada Dodika, predsjednika Republike Srpske, Radovana Viškovića, premijera Republike Srpske, kao i Miloša Bukejlovića, ministra pravde te poslaničke klubove, prenosimo u cijelosti.
„Uvaženo rukovodstvo Narodne skupštine Republike Srpske,
Obraćam vam se kako bih izrazio snažnu zabrinutost Evropske unije u vezi sa nacrtom izmjena i dopuna Krivičnog zakonika Republike Srpske kojim se uvodi nova glava s krivičnim djelima protiv časti i ugleda, a koje ćete razmatrati počevši od sutra.
Ovakve eventualne izmjene i dopune Krivičnog zakonika imale bi dugoročne i štetne posljedice, od ograničavanja pristupa informacijama do stvaranja klime straha i represije, te, nažalost, predstavlja veliki korak unazad u zaštiti osnovnih sloboda, a time i korak unazad na evropskom putu. Zabrinutost Evropske unije već je jasno iznesena kako nadležnim organima Republike Srpske, tako i javnosti, ali kratki podsjetnik nije naodmet.
Sloboda izražavanja i medija i zaštita novinara su okosnica modernih demokratija te suštinske vrijednosti za zemlje koje teže pridruživanju Evropskoj uniji.
Pravo na slobodu izražavanja sadržano je u članu 10. Evropske konvencije o ljudskim pravima i ogleda se u 14 ključnih prioriteta za Bosnu i Hercegovinu, kako je navedeno u Mišljenju Evropske komisije o zahtjevu zemlje za članstvo u Evropskoі uniji.
Kada je Bosni i Hercegovini dodijeljen kandidatski status, odluka je donesena s jasnim i izraženim očekivanjem da će se raditi na cijelom nizu reformskih oblasti. Jedna od njih je i jačanje slobode izražavanja i slobode medija.
Kleveta je dekriminalizirana 2002. godine u cijeloj Bosni i Hercegovini. Ipak, pritisak na medije je i dalje ostao. Na mojim nedavnim sastancima sa vlastima Republike Srpske u Banja Luci početkom marta, izrazio sam zabrinutost zbog nesavjesnog ponašanja političara, javnih zvaničnika u BiH, kojima se tužbe u parničnom postupku koriste za zastrašivanje novinara i njihovo prisiljavanje na autocenzuru. Kriminalizacija klevete samo bi pogoršala već ionako lošu situaciju.
g. Nenad Stevandić
Predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske
gđa. Ana Ljubojević
potpredsjednica Narodne skupštine Republike Srpske
g. Mirsad Duratović
potpredsjednik Narodne skupštine Republike Srpske
g. Petko Rankić
potpredsjednik Narodne skupštine Republike Srpske
Što se tiče argumenata za kojima često potežu zagovornici inkriminisanja klevete u Republici Srpskoj da pojedine zemlje članice Evropske unije imaju odredbe koje inkriminišu klevetu, napominjemo da se ove odredbe ne koriste aktivno i na snazi su u zemljama sa funkcionalnim tijelima medijske samoregulacije i pravosudnim institucijama od povjerenja, za razliku od konteksta smanjenja javnog prostora i zabrinutosti za slobodu medija u Bosni i Hercegovini i Republici Srpskoі.
Prepoznajemo rastuću u zabrinutost u Bosni i Hercegovini i šire u vezi štetnih efekata dezinformacija i govora mržnje i spremni smo pomoći institucijama u njihovim legitimnim naporima u borbi protiv ovih prijetnji u skladu sa evropskim i međunarodnim standardima, uklučujući i zahtjev za stručnim mišljenjem priznatih tijela poput Venecijanske komisije. Međutim, inkriminisanje klevete u ovom trenutku nije prikladan odgovor.
Stoga apeluemo da se u svojim daljim postupanjima vodite potrebom da se osigura puna zaštita slobode izražavanja i medija i odustanete od izmjena i dopuna Krivičnog zakonika u ovom obliku.
S poštovanjem Johan Satler
U kopiji:
g. Milorad Dodik
predsjednik Republike Srpske
g. Radovan Višković
predsjednik Vlade Republike Srpske
g. Miloš Bukejlović
ministar pravde Republike Srpske
Poslanički klubovi i grupe Narodne skupštine Republike Srpske